Yerküreye Dönüş – Doğal Yaşam
Ekolojik sözcüğü sık sık organik beslenmeyi akla getiriyor. Ekolojik tarım. Tüketimimizi kısmak, daha az çöp yaratmak da aklımıza gelen bir ikinci konu. Ya da doğada yaşamak. Gidip bir köye yerleşmek. Ekolojik kavramı bunların hepsini kapsıyor ama ben daha farklı tanımlıyorum. Uyum diyorum. Yerküreyle uyumu yakalamak.
Doğa deyince dışımızda olan bir şeyi anlıyoruz ve bu kısmen doğru. Gerçekten yaklaşık on bin yıl önce yerleşik yaşama geçerek kendi çevremizi yaratmış, doğayı bu çevrenin dışında bırakmışız. Doğa dışarıdaki daha yaban, daha yalın olan olmuş. Duvarlarla ayırmışız kendimizi doğadan, fiziksel ve düşünsel duvarlarla.
Oysa o duvarların arasına doğadan bir parçayı da kapatmışız. Bizi, biz insanları. Doğada yer almış milyonlarca yıllık bir evrimin ürünüyüz. Bedenlerimiz ve zihinlerimiz, her ikisiyle ilgili özelliklerimizin tamamı doğada şekillenmiş. Doğada yaşadıklarımıza ve karşılaştıklarımıza göre şekillenmişler. Doğa genlerimizde. Genlerimiz doğaya göre biçimlenmiş, doğada verdiğimiz eylem ve faaliyetlerin içinde. Anahtar ve kilit gibiyiz. Bir bütünün iki parçası, ki doğa dediğimiz şey zaten yerküredeki tüm canlıların bir araya gelmesiyle oluşmuş, oluşan biri. Biri dışarıda kalınca doğada da bir eksiklik oluyor.
Burada kutsal veya biyolojik bir düzenden bahsetmiyorum. Değişmez bir düzen değil, bir akış söz konusu yerkürede. Doğa, bu akışın adlarından biri. Ya da yerküre olarak adlandırabileceğimiz çok daha büyük bir akışın içinde yer alan başka bir akış. Canlıların tamamı bu akışlar içinde yer alan bir evrimin, veya hatta çeşitli evrimlerin ürünüdürler. İçinde yaşadıkları koşullara, habitatlara uyum sağlayacak şekilde evrilmişlerdir. Bedenleri o doğada kendilerini buldukları habitatlara, doğal ortamlarına göre şekillenmiştir, çok uzun bir süreç sırasında o ortamlara uymuştur.
Uyum demek, stres olmamasıdır. O canlıyı alışkın olduğu habitatından, ortamdan alın başka bir habitata koyun, sorun yaşayacaktır, kendini stres altında hissedecektir. Huzursuz, yani mutsuz olacaktır. Uyum huzuru, mutluluğu getirir. Neden bizi en çok mutlu eden yer hâlâ doğa? Çünkü son on bin yıldır bir çelişkiyi yaşamakta ısrar ediyoruz.
Bir yanda milyonlarca yıl yerkürenin döngülerine göre şekillenmiş bir evrimin yarattığı bedenlerimiz, yani biz. Diğer yanda, kendimizi hiç de doğamıza uymayan günlük ve yıllık döngülerine zorladığımız kendi ürünümüz yapay bir dünya. İlk fırsatta doğaya kaçma nedenimiz işte bu çelişki. Bedenlerimiz sezgisel olarak bizi doğal alanımıza ve doğallığa dönmeye zorluyor. Mutluluk özünde bedensel bir şey, doğadaki seslere, şekillere, akışlara göre evrilmiş bedensel bir süreç. Oysa biz çok farklı bir ortamda yaşamayı dayatıyoruz.
İşte doğal, yani ekolojik yaşam her şeyden önce bu çelişkiyi çözmek, sadece çözmek de değil, daha üst düzeye taşımak demek. Sadece ihtiyaçlar için yaşamaktan arzular için de yaşamaya geçmek demek. Modern uygarlık ihtiyaçlar ve gereklilikler üzerine kurulmuş bir dünya. Bedensel doğal arzularımıza ne fırsat ne de yer sağlıyor. Sağladığında da bunu sadece nesneler üzerinden yapıyor, satın alıp tükettiğimiz nesneler.
Evrildiğimiz doğallığa dönmemiz gerekiyor. Bu da modern uygarlığın temel ilkelerini ve dilini yeniden gözden geçirmeyi gerektiriyor. Günümüz koşullarında tekrar yerkürede ve yerküreyle, yani doğal nasıl yaşayabiliriz? Bu bağlamda ilk anda bazı ilkeler akla geliyor:
Ekolojik Yaşam:
İlişkisel bakabilmektir: Doğa çeşitliliktir, bir ilişkiler bütünüdür. Yaşamı sadece kendi üzerinizden değil, içindeki tüm ilişkilerini görerek ve bu ilişkilerin gereğini yerine getirerek, yani kendi dışınızdaki canlı ve cansızları umursayarak yaşamaktır.
Bedenselliktir: Yaşam bize, milyonlarca yıl sürmüş bir evrimin sonucu olan bedenimiz üzerinden gelir. Sağlıklı ve mutlu yaşamak için bedenimizi özgürce kullanarak yaşamalıyız. Yaşamak bedensel eylemdir ve yaşamadan bir şeyi ne sevebiliriz ne de koruyabiliriz.. Ekolojik yaşam, modern yaşamın bedenimiz üzerindeki tahakküm ve sömürüsüne direnmektir.
Kaynakçı bakmamaktır: Canlı cansız ayrımı yapmadan yerkürenin diğer bileşenlerini sadece birer kaynak olarak değil, ilişkiye geçilmesi gereken şeyler olarak görmektir.
Paylaşmaktır: Bu dünyanın sadece bizim için olmadığını, diğerleriyle de paylaştığımızı, en az bizim kadar diğerlerinin de hakkı olduğunu anlamak, sorumlu ve sınırlı tüketmektir.
Uyum ve Uzlaşmadır: Doğaya hükmetmek, onu fethetmek değil, onunla uzlaşarak ona uyum sağlamaktır. Etik, yani dürüst olmayı, tüm dünyayı ve tüm canlıları kapsayacak şekilde genişletmektir.
En az zarardır: Doğada mükemmel uyum veya denge yoktur. Her şey birbiriyle çatışır, birbirine zarar verir. Doğa akıştır, sürekli değişen bir akış. Mükemmellik, modern hayatın insanı baskı ve kontrol altında tutmak için uydurduğu sahte bir hedeftir. Mükemmel uyumu yakalayamayız ama en az zararı hedefleyebiliriz.
Neden Ekolojik Yaşam?
Mutlu olmak için: Yerküreyle aramızda bir bağ var ve bu bağ üzerinden kendimizi beslediğimiz zaman çok daha mutluyuz. Modern yaşam bunun yerini alamıyor.
Yapay ve sahte bir dünyada değil, doğal yaşamak için: Doğallık, aracısız ve içinde evrildiğimiz ortamda, yani yerkürede, kendimizle, kendi beden ve zihnimizle buluşmak demek. Kendimizle buluşmayacaksak o zaman ne yapıyoruz bu hayatta. Teknolojimizi buna göre yeniden uyarlamamız gerekiyor.
Etik yaşamak için: Yalnız değiliz, diğer canlıların yaşam haklarını gasp etmeden, aksine gözeterek ve bu dünyaya en az zararı vererek yaşamalıyız.
Yereli ve dolayısıyla çeşitliliği korumak için: Yaşamın özü benzeşme değil, farklılaşma. Her yerin birbirine benzemeye ve herkesin aynı şeyi yapmaya zorlandığı bir dünyada yaşamak istemiyoruz. Fiziksel olarak bir yerin, düşünsel olarak da yerkürenin yer-lisi olmak istiyoruz.
Modern yaşamın sebep olduğu ekolojik krizi frenlemek için: Yerküremiz, yani içindeki canlılar, büyük ölçüde bizim yaşam tarzımızın tetiklediği ciddi bir ekolojik krizle karşı karşıya. Evimizi korumak istiyoruz.