Foto Naftotopos sitesinin arşivinden
Deneysel Denizcilik ve Laboratuvar-Kayık
Projenin bir ayağı da geçmiş yelken armaları ve denizcilik yaşamı araştırmaları. Bu hedefin ardındaki temel sebep, proje sahibinin, yani bu satırların yazarının yelken armaları, özellikle de Ege geleneksel armalarını çalışıyor olması.
Bu tür araştırmalar, özellikle de geçmiş denizciliği Ege Denizi gibi az bilinen bir yerse, sonunda sıkışıp kalmaya mahkum. Mevcut kaynaklar bir yere kadar yardımcı olabiliyor. Maalesef arma kullanımları ve bunlarla ilgili denizcilik pratiği hakkında yetersizler.
Bir replika inşa ederek deneysel seyirler yapma fikri böyle doğdu. Hem kaynaklarda yazılanları test edebilecek hem de bilinmeyen ayrıntıları öğrenebileceğiz. İş yelkenlileriyle ilgili kaynaklar çok az. Deneysel seyirlerimiz bu boşluğu doldurmaya çalışacak.
Sadece yelken armalarıyla da sınırlı kalmayacağız. Geçmiş denizciliklerin teknik kapasitelerini, rotaları, navigasyon yöntemlerini vb'de araştıracağız. Bu amaçla özel projeler geliştireceğiz, dışarıdan araştırmacılar veya kurumlarla çalışacağız.
Şimdilik iki araştırma kategorimiz var: Yelken Armaları ve Geleneksel Denizcilik.
Yelken Armaları Araştırmaları
Randa-pıraçera armalı bir perama ve tırhandil. Foto Naftotopos sitesinin arşivinden.
Hedefimiz ayrıntılı şekilde geçmişin yelken armalarını çalışmak. Kayığımız farklı yelken armaları deneyebilecek şekilde tasarlandı.
Yelkenlilerde direğin oturtulduğu yer olan ıskaçalar sabittir. Kayığımızın güvertesinde şimdilik iki adet direk yeri açtık. Iskaçamız da değiştirilebilir olacak. Böylece aynı kayık üzerinde farklı yelken armaları deneyebilecek ve gövde değişmediğinden bunları karşılaştırabileceğiz.
Her arma farklı yelken ve çubuklar (seren, bumba, giz, gabya vb) gerektirdiğinden bunlar da imal edilecek.
Kayığımız tek direkli tüm armaları ve boyu on bir metre olduğundan çift direkli armaların da bir kısmını deneyebilir. Bu da ikinci bir hareketli ıskaçayla sağlanacak. Böylece bazı antik ve orta çağ armalarını deneyebileceğiz.
Iskaçalara hem düz hem de eğik direk yerleştirilebilecek. Ayrıca civadramız da (günümüzde baston) hareketli olacak, duruma göre takılıp çıkartılabilecek.
Kayığımızın gövdesi (tırhandil) bir Yelken Çağı gövdesi olduğu için öncelikli olarak bu dönemin 17 ve 19. yy arasını çalışacağız.
Buna ek, kayığımızın kıç dümenini çıkartıp yerine orta çağa kadar kullanılmış yan dümenler takarak daha önceki dönemlerin yelken armalarını da çalışacağız. Bu çok daha sonra. Tabii burada kayığımızın bu dönemlerden farklı kıç yapısından kaynaklanan hata paylarını da dikkate alacağız.
Farklı hava koşullarında kısa ve uzun deneysel seyirler yaparak toplanacak veriler Bodrum Deniz Müzesinde araştırmacıların kullanımına sunulacak. Böylece Bodrum'un ve Türkiye’nin ilk ve tek özel denizcilik müzesi olan Bodrum Deniz Müzesinin çeşitli koleksiyonlarına bir de bilimsel ve tarihsel çalışmalar içeren bir arşiv eklenecek. Bu çalışmaları görsel materyallerle de destekleyeceğiz.
Geleneksel Denizcilik Araştırmaları
Girit'te 20. yüzyılın başında geleneksel kayıklar (sakolevalar). Foto İnternet'ten. Kaynağı öğrenildiğinde gerekli bilgi eklenecek.
Burada hedefimiz, kısa ve uzun seyirler düzenleyerek bu tür makinesiz kayıkların seyir koşullarını araştırmak.
Koylara girip çıkma ve demirleme manevraları, rüzgarsız koşullarda seyir, küreklerin kullanılması, gece seyri ve yıldız kullanımı vb.
Kayıklarda yaşam koşullarını da inceleyeceğiz. Beslenme ve barınma, kalabalık koşullarda etkileşim ve iletişim, iş örgütlenmesi vb.
Bu çalışmalardan elde edilecek veriler de elden geldiğince görsel materyallerle desteklenerek Bodrum Deniz Müzesi üzerinden araştırmacıların kullanımına açılacak.