Tarihsel Seyirler
Teknik Ayrıntılar
Tarihsel canlandırmalarda sadece seyirleri ve rotalarını canlandırıyoruz. O dönemin denizcilik teknolojisini çalışmak istiyoruz. Kaynaklara baÄŸlıyız. En iyi tahmini yapmaya çalışacağız.
​
Yelken armasında daha şanslıyız. Tarih boyunca kullanılmış armalara dair bilgimiz fena değil. Ama nasıl kullanıldıklarına dair eksiklerimiz var. Zaten bu deneysel seyirlerin amacı da bu eksiğimizi kapatmak.
​
Ege'de M.S. 1200'lere kadar kıç dümeni yok. Bu tarihten önceki canlandırmalarda kayığımızın kıç dümenini çıkartıp onun yerine o dönemin uzun kürek biçimli yandan dümenlerini kullanacağız.
​
Bir tek kayığımızın gövde formunu deÄŸiÅŸtiremeyiz. Kayığımızın gövdesi bir tırhandil. Erken modern dönem gövdesi. Özellikle kayığımızın kıç biçimi Antik ÇaÄŸa yabancı ama o dönemin ticaret teknelerinden çok da uzak deÄŸil.
​
Dolayısıyla, Antik ÇaÄŸ seyirlerimiz belli bir hata payı içerecek. Ölçümlerimizde bunu dikkate almamız gerekecek.
Modern ÇaÄŸ Canlandırmaları
Girit Göçleri ve Mübadele - Spinalonga'dan Bodrum'a
Girit'in, Bodrum denizciliÄŸinde önemli bir yeri var.
Giritli Müslümanlar 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın ilk çeyreÄŸinde kitleler halinde adalarını terk etmek zorunda kalıyor. Bunların bir kısmı Bodrum'a yerleÅŸiyor.
Ama Bodrum - Girit baÄŸlantısı Tunç Çağı'nda baÅŸlamıştır. Bu Antik ÇaÄŸ'da da sürmüÅŸ, Karya ve Girit her zaman yakın olmuÅŸlardır. Ünlü Karyalı kadın amiral Artemisia baba tarafından Karya-Yunan, ana tarafından Giritli'dir. Bu kadar eskidir bu baÄŸ.
Girit'in bu projede de özel bir yeri var. Proje Bodrum'un Giritli mahallesi olarak anılan Kumbahçe mahallesinde doÄŸmuÅŸtur.
Projenin baÅŸlamasına büyük katkısı olmuÅŸ Zehra Denizaslanı Girit ve Yunanistan Göçmenleri Kültür ve Dayanışma DerneÄŸi baÅŸkanıdır.
​
Proje sahibi de bu mahallede büyümüÅŸ, ilk denizcilik deneyimlerini bu sahilde edinmiÅŸ, ilk denizcilik bilgilerini Girit kökenli denizci ve kaptanlardan almıştır.
Bir Kumbahçe, Bodrum, Ege projesi olarak bir amacımız da Girit denizciliÄŸini ve katkılarını da anmak.
Girit Adası
Giritli Müslümanlar Girit'teki 1897-98 iç çatışmalarından sonra adayı terk etmeye baÅŸlamış ve bu 1924 Mübadelesi'ne kadar sürmüÅŸtür.
Bu yöreye gelen göçmenlerin büyük kısmı ilk önce Ä°stanköy adasına ve oradan da zamanla Bodrum ve civarına yerleÅŸmiÅŸtir. Denizci kökenliler genelde burada kalmış ve yörenin denizciliÄŸinde önemli rol oynamıştır.
​
Bu göçler sırasında denizci Giritliler kendi yelkenlileriyle gelmiÅŸ. Kimi yirmi metre, kimi yedi, sekiz metre yelkenlilerle.
​
Zorlu dönem, tüm taraflar için. Acı ve zorluklar. DoÄŸup büyüdüÄŸün yerleri sonsuza kadar terk etmek. Giritlilerin bu yaÅŸadıklarını ve Bodrum denizcilik ve kültürüne yaptıkları katkıyı anmak için bu tarihsel yolculuÄŸu canlandırmayı istiyoruz.
Osmanlı döneminde Spinalonga Adası
Elimizde ayrıntılarını bildiÄŸimiz gerçek bir olay var.
Bodrum sakinlerinden Hüseyin Åžakar’ın dedesi Klavura Ä°brahim Reis bu göçü kendi yelkenlisiyle yapmış.
12 m boyunda sakoleva yelkenli bir piyadeyle. Adı Petras.
1897-98 olaylarından bir süre sonra ailesini alıp Girit’in Spinalonga adasından, o sırada Osmanlı yönetimindeki Ä°stanköy adasına gelmiÅŸ.
Burada yeni bir hayat kurmuÅŸ ve yaklaşık yirmi yıl sonra da Bodrum’a yerleÅŸmiÅŸ.
​
​
​
​
Güney Ege'nin Girit Bodrum arası
Sadece yelken, arkadaşının hediye ettiği pusula ve kendi
denizcilik deneyimiyle gelmiÅŸ.
​
Adadan adaya ve saldırganlara dikkat ederek yapılan 120 millik bir yolculuk. Ä°ki ufak çocuk, toplam dört kiÅŸi.
​
Boy olarak aynı sayılırız. Yelkenimiz de sakoleva.
Spinalonga adasından baÅŸlayacağız ama Bodrum’da bitireceÄŸiz.
Hem böyle bir göç seyrinin zorluk ve koÅŸullarını çalışacağız hem de Giritli Müslümanlar adına bir deniz anması gerçekleÅŸtireceÄŸiz.
​
Türkiye'deki Girit kökenlilerin sayısı dikkate alındığında her yıl gerçekleÅŸtirilen bir anma gezisine de dönüÅŸtürülebilir.
​
​
​
.jpg)
Klavura Ä°brahim Reis'in piyadesinin Bodrum Deniz Müzesi'ndeki maketi.
Kızılhisarlı Mustafa PaÅŸa'nın EÄŸriboz'dan Göçü - Bodrum'un Yeniden DoÄŸuÅŸu
Kızılhisarlı Mustafa PaÅŸa, on sekizinci yüzyıl Osmanlı donanmasında önemli bir fırkate komutanı. Denizci.
EÄŸriboz da Yunanistan ana karasının doÄŸu kıyısında, Atina'nın hemen kuzeyinde, neredeyse Girit kadar büyük bir ada.
O dönem Osmanlı'nın ana deniz üslerinden biri. Kızılhisarlı da burada.
​
18. yüzyılın başında Bodrum'a geliyor. YerleÅŸiyor. Böylece bugünkü Bodrum baÅŸlıyor.
Bu da Bodrum denizciliÄŸi için önemli bir göçtür. Bugün Bodrum'da soyunu Kızılhisarlı'ya götüren birçok denizci vardır.
Hatta bu soy bir kaptan-ı derya da çıkarmıştır. Cafer PaÅŸa. Bodrum'da modern çaÄŸda ilk gemi yapımı da bu dönemde baÅŸlıyor. 18. yüzyılın sonunda da tam kapasite bir donanma tersanesi açılıyor.
1700'lü yılların sonu Bodrum Limanının temsili tablosu.
Denizden Kurulan Kent: Halikarnassos'tan Bodrum'a
Kızılhisarlı'nın durumunda kayığımız teknik anlamda bu canlandırmaya uygun deÄŸil. Aynı döneme ait olmasına raÄŸmen, bizimki ticari yelkenli. Kızılhisarlı, daha büyük kürekli ve yelkenli fırkatelerle gelmiÅŸ olmalı. Dolayısıyla ancak EÄŸriboz'dan Bodrum'a yelken seyrinden oluÅŸan sembolik bir canlandırmayla yetineceÄŸiz.. Burada kültürel ve tarihsel mesaj ön planda olacak.
​
Kıyılar tarih boyunca tehlikeli. Korsanlar, saldırılar, yaÄŸmalar. Uzak durmuÅŸ insanlar kıyılardan. Kıyı yerleÅŸimleri genelde denizden dolayı ve denizden gelenler sayesinde baÅŸlamış. Güvenilir ve avantajlı bir yere dönüÅŸünce karadan da katılmışlar.
​
Bodrum'u da Antik ÇaÄŸ'dan beri hep denizden gelenler baÅŸlatmış. Bu mesajı vurgulamak istiyoruz. Denizden gelenlerin kurduÄŸu kent. Bir kere deÄŸil, birkaç kere.
Antik ÇaÄŸ Canlandırmaları
Antik ÇaÄŸ'da daha fazla göçle karşılaşıyoruz. ÇoÄŸu Antik ÇaÄŸ tarihçilerinin ileri sürdüÄŸü göçler. DoÄŸrulukları tartışılabilir ama bir kısmı arkeolojik bulgularla destekleniyor.
Tunç Çağı'na kadar gidiyorlar. Bir kısmı daha çok ticaret. ÖrneÄŸin, Müsgebi'nin Miken mezarları.
Ya da Pylos tabletlerindeki Zepuriya bugün Bodrum kalesinin durduÄŸu Zefiriya yarımadası olabilir mi?
Ama kuruluÅŸ anlatılarıyla asıl Demir Çağı'nda karşılaşıyoruz.
Bir yandan kuzeyden Leleglerin, diÄŸer yandan Kikladlardan Karların, daha da batıdan, Yunan ana karasından da Dorların geldiÄŸi ileri sürülüyor.
Herodot Halikarnaslıların kökenini Mora'da Argolis'e, Troizen ve Epidaurus yerleÅŸimlerinden gelenlere baÄŸlıyor. Daha sonra Mısır'da Ptolemilerle de iliÅŸkiler yoÄŸun.
Anlaşılan, Karya ve özellikle de Bodrum yöresi popülermiÅŸ o dönem.
​
Günümüzde de etkisini sürdürüyor bu kuruluÅŸ anlatıları. Bodrum'un baÅŸlangıcı bugün Lelegler ile Karlara baÄŸlanıyor. Åžimdilik Argolis/Dor baÄŸlantısından pek bahsedilmiyor.
Bazı tarihsel seyirlerin baÅŸlangıç noktaları. Kırmızılar Antik ÇaÄŸ, beyazlar Orta ÇaÄŸ/Modern ÇaÄŸ
Bu seyirlerin gerçekten yer aldıklarını söylememiz zor. Ama Bodrum yöresinde Karlar var. Lelegler denen bir kültür de var. Hem Girit'ten Minoslular hem de Mikenler bu yöreye gelmiÅŸler. Ayrıca Dorlar da gelmiÅŸ.
​
Kökleri derinlerde bir geçmiÅŸi var Bodrum'un. Bu geçmiÅŸe dair tarihsel ve kültürel duyarlılığı arttırmak için bu yerlerden Bodrum'a temsili seyirler düzenleyeceÄŸiz. Bilgimizi arttırmak için de o dönemin yelken arması ve dümen mekanizmasını kullanacağız.
Seyirlerimizi mini seminer veya konferanslarla ya da tarih atölyeleriyle de zenginleÅŸtireceÄŸiz. Bunları ya antropoloji/arkeoloji eÄŸitimi almış ve yörenin tarihini çalışan proje sahibi üstlenecek ya da bu deneyimlere zamanını ayırmak isteyen uzmanlardan yararlanacağız.
Amaç hem Bodrum'un hem de yörenin tarihsel kimliÄŸine katkıda bulunmak hem de çok farklı bir deneyim içinde bilgilenmek.
Antik ÇaÄŸ yelkenli replikalarını çalışan 360 Derece grubunun yaptığı replikalardan biri seyir sırasında.